Panjabrao Dakh Hawaman Andaj: प्रसिद्ध हवामान अभ्यासक पंजाबराव डख यांनी महाराष्ट्रातील हवामानाबाबत एक अत्यंत महत्त्वाचा अंदाज वर्तवला आहे. राज्यात सुरू असलेला पाऊस लवकरच अधिक तीव्र होणार असून, सप्टेंबरच्या अखेरच्या आठवड्यात मुसळधार ते ढगफुटीसदृश पावसाची शक्यता त्यांनी व्यक्त केली आहे. सोयाबीन काढणीला आलेल्या शेतकऱ्यांसाठी हा अंदाज खूपच महत्त्वाचा आहे.
सध्याच्या पावसाची स्थिती (२६ सप्टेंबरपर्यंत)
सध्या राज्यात पावसाची संततधार सुरू आहे. २१ सप्टेंबरच्या अंदाजानुसार, ही स्थिती काही दिवस कायम राहणार आहे.
- मराठवाडा आणि पश्चिम महाराष्ट्र: २३ सप्टेंबरपर्यंत या दोन्ही विभागांत पाऊस सुरू राहील. दिवसा कडक ऊन आणि दुपारनंतर किंवा रात्री विजांच्या कडकडाटासह पाऊस पडेल.
- राज्याचे इतर भाग: पूर्व विदर्भ, पश्चिम विदर्भ, उत्तर महाराष्ट्र आणि खान्देशातही असेच वातावरण पाहायला मिळेल. २५ आणि २६ सप्टेंबर रोजी पावसाचा जोर थोडा कमी होईल.
चक्रीवादळामुळे अतिवृष्टीचा धोका (२७-३० सप्टेंबर)
पंजाबराव डख यांच्या मते, दरवर्षी सप्टेंबरच्या तिसऱ्या आठवड्यात बंगालच्या उपसागरात एक चक्रीवादळ तयार होते. यावर्षीही अशीच स्थिती निर्माण होत आहे.
- चक्रीवादळाचा मार्ग: हे चक्रीवादळ चेन्नई, हैदराबाद, धर्माबाद मार्गे महाराष्ट्रात प्रवेश करेल.
- परिणाम: २७ ते ३० सप्टेंबर या कालावधीत राज्यात सर्वदूर मोठा पाऊस अपेक्षित आहे.
- मोठा धोका: काही ठिकाणी ढगफुटीसदृश पावसाची (Cloudburst-like rain) परिस्थिती निर्माण होऊ शकते.
या अतिवृष्टीचा सर्वाधिक फटका पूर्वेकडील जिल्ह्यांना बसण्याची शक्यता आहे, कारण पाऊस याच दिशेने राज्यात प्रवेश करेल.
शेतकऱ्यांसाठी आणि नागरिकांसाठी महत्त्वाच्या सूचना
या धोक्याच्या पार्श्वभूमीवर, पंजाबराव डख यांनी काही महत्त्वपूर्ण सल्ला दिला आहे:
- सोयाबीनची काळजी घ्या: ज्या शेतकऱ्यांचे सोयाबीन काढणीला आले आहे, त्यांनी २३ ते २६ सप्टेंबर दरम्यान मिळणाऱ्या उन्हाचा फायदा घेऊन काढणी करावी. सोयाबीन वाळल्यावर लगेच ढिग लावून ताडपत्रीने झाकून ठेवावे.
- नदीकाठच्या गावांना सतर्कतेचा इशारा: अतिवृष्टीमुळे नद्यांना पूर येण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे नदीकाठच्या गावांनी आपली जनावरे, पाईपलाईन आणि इतर साहित्य सुरक्षित ठिकाणी हलवावे.
- धरण प्रशासनासाठी आवाहन: जायकवाडी, इसापूर, मांजरा, उजनी, नीळवंडे अशा सर्व प्रमुख धरणांच्या प्रशासनाने सतर्क राहावे आणि पाण्याचे योग्य नियोजन करावे, जेणेकरून अचानक पाणी सोडून शेतकऱ्यांचे नुकसान होणार नाही.
पावसाचा परतीचा प्रवास
मान्सून कधी परत जाईल, याबद्दलही पंजाबराव डख यांनी स्पष्टीकरण दिले आहे.
- पाऊस कधी थांबेल: राज्यातून पावसाचा जोर ऑक्टोबरच्या पहिल्या आठवड्यानंतर कमी होईल.
- परतीचा मान्सून: १० ते १३ ऑक्टोबर दरम्यान पावसाची आणखी एक सर येईल आणि १५ ऑक्टोबरनंतर मान्सून परतीच्या प्रवासाला लागेल.
- धुईचे संकेत: सध्या दिसत असलेली कोरडी धुई पाऊस येण्याचे लक्षण आहे, तर १ ते १० ऑक्टोबर दरम्यान दिसणारी ‘जाळे धुई’ (ज्यात पिकांवर आणि झाडांवर जाळे दिसतात) ही मान्सूनच्या परतीचे संकेत देईल.